"Nou, van werken is nog nooit iemand doodgegaan" *

In de zomer van 1942 begon de deportatie van joden uit Nederland. Ook vanuit Harlingen. Harry Drost: “Op Donderdag 20 Augustus werden de Joodse burgers tussen de 16 en 60 jaar, evenals dat ook elders geschiedde, door de Duitsers weggevoerd…”. Dit betrof een groep mannen die enkele weken daarvoor in Leeuwarden medisch was gekeurd voor tewerkstelling in een joods werkkamp. Dat wegvoeren gebeurde overigens niet door de Duitsers, zoals Harry Drost veronderstelt, maar in de trein van Harlingen naar Leeuwarden werd de groep keurig begeleid door de Harlinger politie. In het rapportenboek van de Harlinger gemeentepolitie staat daarover vermeld: “6.30 uur. Zijn een 9-tal Joodsche personen, alsmede een 5-tal personen, bestemd voor het werk in Duitschland, naar Leeuwarden op transport gesteld. Met dit transport zijn belast de agenten van politie Bakker, Goslinga en Kooy. Tijdens het transport deden zich geen bijzonderheden voor”.

Bij dat transport was ook de 21 jarige Aäron Pais, hierboven rechts op de foto, die van tevoren tegen Mevr. Griet de Jong had verteld: “We moeten alleen naar een werkkamp. Nou, van werken is nog nooit iemand doodgegaan”. Een maand later werd hij vermoord in het vernietigingskamp Auschwitz.

Volgens Harry Drost werden de overgebleven joden medio september hard aangepakt. ”De meeste mannen werden weggevoerd, de zaken gesloten en de inboedels eruit gesleept”. Ook NSB-ers deden een duit in het zakje. Zo schrijft Jan Norg: "`s Avonds na afloop van een bijeenkomst van de NSB in de Schouwburg, waar ze waarschijnlijk zijn opgejut tegen de joden, marcheert de horde over de Zoutsloot (nu William Boothstraat). Als ze bij de woning van de joodse familie N. Polak aan de Zoutsloot 135 zijn, schiet één van de ‘helden’ dwars door de slaapkamerramen. Op van de zenuwen ontvlucht de angstig geworden Polak de woning aan de achterzijde, op en over de schuurtjes klimmend die tussen de woningen aan het Scheffersplein en de Zoutsloot staan, vlucht hij in de richting van de Oosterkeetstraat".
Bron: http://home.hetnet.nl/~netuser/index.htm

Boven: De familie Pais voor hun groentewinkel omstreeks 1920, Kleine Bredeplaats 16 in Harlingen. Ik heb ook in dit huis gewoond. Aäron Pais en ik hadden dezelfde leeftijd toen we er woonden. Niemand van de familie Pais heeft de oorlog overleefd, ze zijn in kampen als Auschwitz en Sobibor omgebracht.
Onder: Zelfde plaats en familie, datum onbekend.