Hechten (2)
Zoals beloofd hierbij deel twee over hechten. Zelf lees ik zelden lange posts, andere bloggers denk ik ook niet, maar soms maak ik uitzonderingen. Dus wie weet, schrijf ik dit niet alleen voor mezelf (en Marius). In ieder geval ben ik tenminste weer een tijdje m'n ei kwijt. Misschien het laatste ei, misschien niet. Voorlopig hierna weer korte stukjes.
Gister had ik het over hechten en meeleven. Maar dan voornamelijk tussen mensen en dingen. Een beetje moeilijker ligt het bij dieren.
New Scientist bestaat 50 jaar. Ik lees al heel lang regelmatig het nieuws op hun website, er staan vaak leuke dingen op. Ter gelegenheid van hun verjaardag hebben ze een aantal wetenschappers voorspellingen laten doen voor de volgende 50 jaar. Onlangs stond er een stukje over in de Metro: "Een goed gesprek met de goudvis".
Ik citeer het slot uit het bewuste artikel:
Een speciaal apparaat dat de gedachten van dieren kan ontcijferen, kan volgens visserijdeskundige Daniel Pauly leiden tot de redding van de oceanen. "Dat zou uiteraard een wereldwijde afkeer veroorzaken van vlees eten en we zouden allemaal vegetariër worden" .
De vraag is dus eigenlijk: Heeft het hebben van een band (hechting) met dieren invloed op het krijgen van afkeer voor het eten (van soortgenoten) daarvan? En wordt die band versterkt door het kennen van de 'gedachten' van een dier? Ik denk het niet.
Wij hebben een tijd kippen gehouden. Mijn dochter was toen nog een stuk kleiner, maar één ding werd toch al snel duidelijk: de kippen die ze kende mochten beslist níet gegeten worden, maar voor die uit de Albert Heyn was het géén probleem. Je krijgt kennelijk een band met individuen, niet met hele soorten. Dit geldt trouwens ook voor mensen onderling. We vechten alleen voor de asielzoekers die we kennen. Sneu voor Pauly dus en z'n oceaan met vissen.
Het is moeilijk een band te krijgen met vissen. Ze missen iets, denk ik. Zouden we dan, als we de simpele gedachten van een vis kenden, met deze individuele vis een band kunnen opbouwen? Wederom, ik denk het niet. De vis zou onze complexe gedachten toch nooit kunnen begrijpen, dus ik vermoed dat het hem nét zo zou vergaan als mijn huisrobot van gister: genadeloos de pan (container) in.
Maar, ik moet toegeven dat het bij zoogdieren allemaal al wat moeilijker wordt. Ik kan de gevoelens van mijn hond niet kwetsen, hij heeft ze niet. Maar hij ként en hérkent mij. Hij is afhankelijk van mij voor zijn voortbestaan en ik voel de verantwoordelijkheid daarvoor. En ondanks zijn gebrek aan emoties zal ik het beestje toch altijd met respect behandelen. Wie weet, zit hier nog wat stof in voor weer eens een lange blog. Maar hoe dan ook, met het eten van varkens, koeien en zelfs paarden heeft niemand (die niet vegetariër is) een probleem, zelfs niet als ze er persoonlijk één kennen.
Tot slot de transporter uit Star-Trek. Hiermee kan van alles, mensen, dieren en dingen, over lange afstand worden verzonden. Aan de ene kant atoom voor atoom afgebroken, aan de andere kant weer opgebouwd. Enorm handig voor een tv-serie die oorspronkelijk een beperkt budget had. Maar zou zo'n ding kunnen bestaan? Zou een mens ermee kunnen worden verzonden? Stel je voor dat het principe zou werken. Voor het doosje elastiekjes dat ik hier voor me zie lijkt me dat geen probleem. Maar zou je bij een mens (of zelfs dier) álles dan hebben? Is alles wat je voelt en denkt alleen het gevolg van afvurende neuronen, die net als een computer volgens een algoritme werken? Of is er toch iets meer, iets ongrijpbaars, iets dat niet af te breken en te verzenden is. Ik vermoed het, zou het misschien ook wel graag willen. Maar weten doe ik het niet.
In ieder geval leuke stof om over na te denken.
2 opvarenden:
Er is niet de mens en pas dan al het andere; de mens (met zijn bewuste krachtsinspanningen, zijn twijfels, verleidingen en mislukkingen, verlangens, successen et cetera is een deel van het universum - voortgedreven door de krachten die de natuur hebben doen ontstaan.
Maar ik moest allereerst even denken aan dat jochie van tien die in de dierentuin een olifant pest door zogenaamd een snoepje te willen geven en het dan weer terugtrekt. Twintig jaar later staat hij argeloos en vooraan te kijken naar een optocht waarin ook een groep olifanten meeloopt. De bewuste olifant herkent in de man het jochie en geeft hem een ongenadige zwiepert met zijn slurf.
Dieren zijn geen moraalfilosofen (hoeveel mensen zijn dat wel?) - maar kijk je naar essentiële vermogens, dan is een aantal niet exclusief voor mensen: gehechtheid, hulpvaardigheid (meelevende eigenschappen), sociale regels (normen), geven, ruilen en vergelding (wederkerigheid), het stichten van vrede en vermijden van conflicten (met elkaar kunnen opschieten, gemeenschapszin). -Dit wordt te lang- De etholoog Frans de Waal's conclusie is dat dieren morele motieven kennen - daaruit is af te leiden dat moraal een biologische oorsprong heeft en niet uniek is voor de mens. Terug naar je log. Zouden we slechts afvurende neuronen zijn - die theorie bestond lang - wie zijn mensen dan nog (volledig gedetermineerd - geen vrije wil)? Ander pnt: denk dat in de natuur ahw is geregeld waarvan mensen en andere dieren leven (maar we kunnen wel kritischer worden naar de eigen domme superioriteit) - dat is het hele milieuvraagstuk, de bruutheid en de edelmoedigheid van de mens beproefd. Slot: de omgang met je hond is (idealiter) niet een kwestie van alleen verantwoordelijkheid, maar vooral van liefde - ook zonder fysieke aanraking/geweld kun je het dier ongelooflijk kwetsen en h/zij maakt zich uit de voeten als hij je al ziet, zal je niet gehoorzamen, zal je negeren, zal mensen gaan wantrouwen, agressie tonen, als een paard ontembaar zijn.
Het mooie van het af en toe opschrijven van je gedachten (hoe onervaren en onvolledig ook) en ze hier te plaatsen is de aanvulling die er van buiten komt. Nieuwe gedachten, waar je weer verder mee kunt.
Daarom dank voor je waardevolle aanvullingen Marius. Misschien doe ik het wel weer eens.
Een reactie posten